حیا رابط? تنگاتنگی با پوشش دارد. لازم? حیا، پوشیدگی است. نمی‌توان فردی که با حیاست را به هیچ وجه عریان دید.

   

حضرت موسی (ع) آن قدر بر پوشیدگی خود محافظت می‌کرد که مردم می‌پنداشتند، وی بیماری جسمانی دارد.

   

رسول خدا (ص) دربار? ایشان فرمودند: «اِنّ مُوسی کانَ رَجُلاً حَمیّاً سَتیراً لایُری مِن جِلدِهِ شیءٌ اِستحیاءً مِنه» (40)؛ «همانا موسی (ع) مردی با حیا و پوشیده بود که به دلیل حیایش هیچ نقطه از بدن وی دیده

نمی‌شد.»

   

در فرهنگ اسلام آنچه به عنوان عورت نامیده شده است مورد پوشش و پنهان قرار می‌گیرد و آشکار شدن آن بسیار زشت و ناپسند می‌باشد؛ و مردم هر جامعه‌ای آن چه را که عورت بدانند، می‌پوشانند و از آشکار شدن آن شرم می‌کنند.

   

ممکن است هر فرهنگی محدود? خاصی از بدن را عورت بداند و با تغییر فرهنگ، محدود? عورت نیز تغییر کند.

با تغییر محدود? عورت، اندازه و نوع لباس‌ها نیز تغییر می‌کند.

   

اسلام قلمرو عورت را موسع گرفته در حالی که محدود? عورت در جاهلیت بسیار اندک بوده است.

   

مردم در پیشِ دید دیگران عریان می‌شدند و استحمام می‌کردند و مردان هنگام نشستن، لباس‌های بلند خود را بالا می‌زدند.

   

به گونه‌ای که ران‌ها پیدا می‌شد. اسلام با تعریف جدید، قلمرو عورت را در مردان و زنان تغییر داد. رسول خدا (ص) به شخصی که بی‌مبالات در پوشش بود فرمودند:

   

«خُذ عَلَیکِ ثوبَکَ و لاتَمشوا عَراةً» (41)؛ «لباست را بپوش و عریان راه نرو»

   

و یا در روایتی دیگر هنگام رویارویی با مردی که رانش پیدا بود فرمودند: «غطِّ فَخِدَّکَ فَإِنَّ الفَخذِ عَورَة» (42)؛ «ران خود را بپوشان که جزء عورت است.»

   

در این نگاه تمام بدن زن در اسلام عورت است و باید پوشیده بماند مگر دست‌ها (تا مچ) و صورت، به همین جهت پوشش زن مسلمان نیز تغییر کرد چنانچه آیه حجاب (احزاب:59) از زنان خواسته است: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ»؛ «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو روسری‌های بلند خود را بر خویش فرو افکنند.»

   

پس از نزول آیه، زنان به گونه‌ای سر خود را می‌پوشاندند که گوش‌ها، گوشواره‌ها و پردن و سینه آنان پیدا بود. (43)

   

لذا آیه دیگری نازل شد که به آنان دستور داد مقنعه‌های خود را به روی سینه‌ها بیندازند. «وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِین» (44)؛ «[اطراف] روسری‌های خود را بر سین? خود افکنند.» و زنان نیز از فردای روزی که این آیه نازل شد با حجاب کامل بیرون آمدند. (45) آن گاه که تعریف از عورت دگرگون شد، چیزی به نام شلوار نیز در زمر? پوشش‌ها راه یافت و رسول الله در تشویق زنی که شلوار به تن داشت فرمودند: «یا أیّها النّاس! اِتَخِّذُوا السّرا ویلاتِ فَإنّها مِن أستَرِ ثیابِکُم وَ حَصِّنُوا بِها نِسائِکُم إذا خَرجنَ»؛ «ای مردم! شلوار را برگزینید چرا که از پوشاننده‌ترین لباس‌های شماست و به وسیل? آن، زنان خود را هنگام خروج از منزل حفاظت کنید.»

   

حضرت علی (ع) واقعه‌ای را نقل می‌کنند که نشان می‌دهد چرا شلوار بهترین پوشش است. ایشان می‌فرمایند: «دریک روز بارانی با رسول خدا در بقیع نشسته بودیم که زنی، سوار بر الاغ، از آن جا عبور می‌کرد، ناگهان پای الاغ در چاله‌ای فرو رفت و زن از بالای آن به زیر افتاد، رسل خدا (ص) گفتند: این زن شلوار به تن دارد.

   

حضرت سه بار فرمودند: « اللّهمَّ اغفِر لِلمُستر وِلات» (46)؛ «خداوندا! زنان شلوارپوش را رحمت کن.»

   

از آن جا که هدف از پوشیدن لباس، پوشیدگی است، در لباس‌های نازک بدن‌نما، چسبان و تنگ این هدف محقق نمی‌شود، لباس نازک و چسبان نشان از حیای رقیق شده دارد و مفاسد بی‌شماری در پی خواهد داشت، لذا رسول خدا (ص) با نهی نمودن از چنین پوششی می‌فرماید: «هلاکت زنان امت من در دو چیز است: طلا و لباس نازک» (47) و امام صادق (ع) نیز می‌فرماید:

   

  

حیای زن؛ حریم و دورباشی است که زن خود به خود در روابطش با مردان برای خویش در نظر می‌گیرد.

   

مونتسیکو می‌نویسد: «تمام ملل جهان بر این عقیده مشترک هستند که زنان باید حجب و حیا داشته باشند.» (48)

   

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «اَلحَیاءُ عَشَرَةُ أجزاءٍ فَیَسعَةٌ فِی النِّساءِ وَ واحِدٌ فِی الرِّجال» (49)؛ «حیا ده بخش است، نُه بخش آن در زنان و یک بخش آن در مردان است.» زن اگر به راحتی در اختیار مردان قرار گیرد، ارزش

خود را از دست می‌دهد.

   

پس روحیه حیا در او بیش از مرد وجود دارد. منتسیکو با نگاه حقوقی خاص خود می‌نویسد: قوانین طبیعت این طور حکم کرده و لازم دانسته که زن‌ها محجوب باشند و بر شهوات خود غلبه نمایند.

   

طبیعت مرد را طوری آفریده که تهورش زیادتر می‌باشد، ولی زن طوری آفریده شده که خودداری و تحملش زیادتر است.

   

بنابراین، هرگز نباید تصور کرد افسارگسیختگی زن‌ها طبق قوانین طبیعی است، بلکه افسارگسیختگی بر خلاف طبیعت می‌باشد و بالعکس، حجب و حیا و خودداری مطابق قوانین طبیعت است. (50)

   

اگر زن برای مردان دست یافتنی باشد، نه تنها در قلب آن‌ها، محترم و باارزش نیست، بلکه ارزش واقعی‌اش نیز تحت الشعاع قرار می‌گیرد و رنگ می‌بازد. (51)

   

ویل دورانت می‌نویسد: «شرم و عفت برای دختر همچون دفاعی است که به او اجازه می‌دهد از میان خواستگاران خود، شایسته‌ترین آنان را برگزیند یا خواستگار خود را ناچار سازد که پیش از دست یافتن بر وی، به تهذیب و (اصلاح) خود بپردازد. (52)»

   

«لایَصلَحُ للمَرأةٍ المسلٍمُةٍ أن تلبِسَ مِنَ الخُمُرِ و الدُّرُعِ ما لایُواری شَیئاً» (53)؛ «سزاوار نیست زن مسلمان، لباسی بپوشد که بدن وی را نمی‌پوشاند.»

  

  

   

در جامعه‌ای که پیوند میان زن و مرد، بدون ضابطه است و حریمی میان زن و مرد وجود ندارد، نیاز جنسی از حد طبیعی و متعادل خود خارج می‌شود و به شکلی بیمارگونه افزایش می‌یابد و به صورت یک خواست اشباع‌نشدنی در می‌آید.

   

استاد مطهری در کتاب مسئله حجاب در این باره می‌نویسد: «نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های بی‌بندوبار، و هیجان‌ها و التهاب‌های جنسی را فزونی می‌بشخد و تقاضاهای سِکس را به صورت یک عطش

روحی و یک خواست اشباع‌نشدنی در می‌آورد.

   

وجود حرم‌سراها، غزل‌سرایی‌ها را ابتذال‌آمیز بشر، حکایات عاشقانه از عشق‌های جنسی، دلیلی بر سیری

ناپذیری این غریزه و قدرت شگرف این غریزه دارد. غریزه جنسی، غریزه‌ای نیرومند، عمیق و دریا صفت است. هرچه بیشتر اطاعت شود، سرکش‌تر می‌گردد.

   

همچون آتش که هرچه بیشتر خوراک بدهند، شعله‌ورتر می‌شود. (54)»

   

مسئله دیگر، حساسیت بیشتر مردان نسبت به محرک‌های جنسی در مقایسه با زنان است. از این رو پوشش نامناسب زنان و جاذبه ناشی از آن، مردان را تحریک می‌کند.

   

این تحریک پذیری، افزون بر ایجاد فساد اخلاقی موجب اختلال روانی ناشی از هیجان‌های جنسی بیمارگونه نیز می‌شود. یکی از تدبیرهای اسلام برای تعدیل و مهار کردن این غریزه، پوشش و کنترل نگاه است. (55)

   

   

یکی دیگر از دلایل تأکید بر حجاب، میل به خودنمایی زنان است. علت بسیاری از تحریکاتی که باعث می‌شود زنان روی به جلوه‌نمایی و آرایش‌های غلیط روی آورند همین میل است. کنترل این میل عاملی برای تعدیل وجودی زنان خواهد شد.

   

در تفسیر المیزان در تعریف تبرج آمده است: «کلمه تبرج به معنای ظاهر شدن در برابر مردم است. همانطور که بُرج قلعه برای همه هویداست...» (56)

   

در تفسیر نمونه ذیل آیه «وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَی...»(57) آمده است: همچون جاهلیّت نخستین، در میان جمعیت ظاهر نشوید و اندام و وسایل زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید...

   

تبرج به معنی آشکار شدن در برابر مردم است ...(58) زنان از نظر روانی، تمایل به خودنمایی و ظاهر شدن در برابر چشم مردم را دارند و این میل روانی، آنان را به سمت نشان دادن خود و زینت‌هایشان به دیگران می‌کشاند.

   

اسلام برای کنترل این میل درونی، پوشش در عرصه‌های عمومی را مطرح و برای پاسخ گویی مناسب با این میل، زنان را به داشتن زینت و آرایش در عرصه‌های خصوصی تشویق کرده است. طرح حجاب و پوشش در آموزه‌های دینی، هرگز به معنای نادیده انگاشتن نیازهای طبیعی و اصیل زنان به خودآرایی نیست. امام صادق

(ع) می‌فرماید: «زن به سه چیز نیاز دارد که یکی از آن‌ها آراستگی است.» (59)

   

پیامبر اکرم (ص) به بعضی از همسرانشان که به آراستگی خود توجه نداشتند، می‌فرمود: «چرا ژولیده هستی و به دلیل سرمه نکشیدن، چشمت سفید شده و چرا خضاب نمی‌کنی و موهای خود را رنگ نمی‌کنی؟» (60)

   

امام باقر علیه السلام می‌فرماید: سزاوار نیست که زن خودش را معطل کند (از برخی زیور آلات استفاده نکند)، هر چند آویختن گردن بندی به گردنش باشد. (61)

   

   

یکی از عوامل مهم در هدر دادن این سرمایه، گسترش بی‌بندوباری است.

   

اسلام برای اینکه زنان را که نیمی از پیکر اجتماع هستند، در خانه زندانی نکند، مسئله پوشش را برای زنان در عرصه عمومی مطرح کرده است. رعایت پوشش سبب می‌شود مردان با آرامش روانی بهتر به تولید علم و سرمایه بپردازند و زنان نیز نقش اجتماعی شان را به درستی ایفا کنند.

   

رعایت نکردن حجاب، موجب پایین آمدن کارآیی و بهره وری می‌شود. آیا دانشجویی که در محیط علمی به جای آنکه در اندیشه دانش اندوزی و تمرکز بر مسائل عملی باشد، به هم کلاسی جنس مخالفش بیندیشد، می‌تواند در عرصه تولید دانش موفق باشد؟ بسیاری از کشورهای غربی پس از تجربه طولانی برقراری اختلاط در مراکز آموزشی، به فکر جداسازی مرد و زن افتاده و به موفقیت‌های خوبی نیز دست یافته‌اند. (62)

   

   

هر چه سطح حرمت خود افزایش یابد و فرد، خودش را بپزیرد به همان میزان در افزایش ضریب موفقیت فرد اثر دارد. «حرمت خود» در شکل دهی شخصیت انسان نقش ویژه‌ای دارد. امامان معصوم (علیهم السلام) نیز به مسئله حرمت خود، توجه بسیاری داشتند.

   

امام محمد باقر (ع) فرمود: «مَن هانَت نَفسَهُ فَلا تأمَن شرَّهُ» کسی که حرمتی برای خود قائل نیست، از

شر او ایمنی نیست.

   

از فردی که کرامت نفس ندارد و ارزش وجودی برای خود قائل نیست، ممکن است هر کار ناشایستی سربزند.

   

فردی که با پوشش اسلامی برای خود حریم ایجاد می‌کند، در واقع به همگان می‌گوید که من برای خود

حرمت و ارزش والایی قائل هستم و به هیچ کس اجازه تجاوز به این حریم را نمی‌دهم.

   

دقیقا مثل صاحبان باغی که با کشیدن دیوار به دور باغ خود، به همه می‌فهماند که باغش ارزشمند است و هیچ کس اجازه ورود به این زمین را ندارد و این زمین، رها شده و مخروبه نیست که ارزش پاسداری نداشته باشد.

   

  

   

اگر آدمی، حیا را درک نکند، به تدریج، صفت حیا در او کم رنگ می‌شود. صفات پسندیده نیاز به مراقبت دارند و اگر به حال خود رها شوند، از دست می‌روند.

   

«شرم احتیاج به حمایت دارد تا این که لطیف‌ترین ارکان سرشت انسانی را حفظ کند» وظیفه جوانان، مطالعه، وظیفه والدین، تذکر؛ وظیفه نویسندگان، نوشتن؛ وظیفه مبلّغان سخن گفتن و وظیفه هنرمندان به تصویر

کشیدن جلوه‌های مثبت و منفی حیات وبی حیایی است.

   

   

«همان گونه که تربیت صحیح، حیا را تقویت می‌کند، تربیت ناسلام نیز سبب تضعیف حیا می‌شود. والدین و مربیان باید توجه داشته باشند رفتار آنان به عنوان الگو بسیار اثرگذار است.»

   

اساس بسیاری از بی‌شرمی‌هایی که در نوجوانان به چشم می‌خورد بی‌شرمی پدر و مادر در روابط است (63)

   

  

رسانه‌های گروهی مانند، مطبوعات، کتاب، اینترنت، رادیو، تلویزیون، سینما، ویدئو، ماهواره، سی دی، بر فرهنگ جامعه اثر می‌گذارند رسانه تصویری به علت داشتن صحنه‌های نامطلوب، تأثیر زیادی بر حیای بینندگان خود می‌گذارد.

   

این مسئله در مورد محصولات فرهنگی کشورهای غربی به ویژه آمریکا محسوس‌تر است و آگاهانه تلاش می‌کنند فرهنگ ابتذال، برهنگی و بی‌حیایی را جایگزین سازند.

   

مدیر آژانس اطلاعاتی آمریکا می‌گوید، «ما سعی می‌کنیم تا طرز تفکر انسان را توسط وسایل ارتباط جمعی تحت نفوذ قرار دهیم، به وسیله تماس‌های فردی، فرستنده‌های رادیویی، کتاب خانه‌ها، انتشارات و پخش کتاب مطبوعات، فیلم‌های سینمایی، تلویزیون نمایشگاه‌ها، تدریس زبان انگلیسی و سایر طرق.»(64)

   

گذشته از فیلم‌های مبتذل، فیلم‌های نسبتاً معمولی سینمای هالیوود و بالیوود نیز به دلیل نمایش روابط آزاد زن و مرد و پوشش زننده زنان بر روحیه حیای بینندگان تأثیر منفی می‌گذارند.

   

ناگفته پیداست اگر فیلم‌های سینمائی و تلویزیونی ایرانی، اصول حیاو آزرم را در فیلم‌ها رعایت نکنند،

به دلیل تشابه خاستگاه فرهنگی، بر مخاطبان تأثیر بسی زننده تری دارند.

   

به راستی، چشم دوختن دختران و پسران و زنان و مردان در فیلم‌ها به یکدیگر، صحبت‌های عاشقانه پسران و دختران بدون اشراف پدر و مادر و بدون رعایت مسائل شرعی چگونه قابل توجیه است، این مسائل به ویژه در تلویزیون، با حذف چاشنی جنسی و عادی جلوه دادن این روابط صورت می‌گیرد تا تقابل جدی غیرت مندان را بر نینگیزد.

   

بی‌شک دیدن این صحنه‌های مخالف حیا تنها به بی‌حجابی منحصر نیست، بلکه صحنه‌های خلاف ادب مانند پرخاش به والدین را نیز شامل می‌شود. (65)